Günümüzde diş tedavileri halen büyük çoğunlukla lokal anestezi ile uyanık hastalarda gerçekleştirilmektedir. Ancak bazı durumlar ve bazı hasta gruplarında bu yöntem ile diş tedavilerinin gerçekleştirilmesi mümkün olamamaktadır. Anestezi biliminde son çeyrek yüzyılda gerçekleşen ilerlemeler sayesinde lokal anestezi ile uyanık olarak tedavi uygulanamayan vakalarda da artık diş tedavileri yapılabilmektedir. Bu vakalarda Sedasyon veya Genel Anestezi yöntemleri kullanılmaktadır.
Sedasyon Nedir?
Türkçe’de Sedasyon kelimesinin tam karşılığı yoktur. Ancak durum olarak UYKULU SAKİNLİK olarak tanımlanabilir. Sedasyon sırasında hasta sözlü komutlara yanıt verebilir haldedir. Ancak sakin ve uykuya meyillidir.
Genel Anestezi (Narkoz) Nedir?
Genel anestezi, hastaya damar içi ilaçlar ve/veya bayıltıcı gaz verilerek narkoz halinin sağlandığı anestezi tipidir. Hasta tam derin uyku halindedir. Bilinç kapalıdır. Sözlü ve ağrılı uyaranlara yanıt yoktur.
Sedasyon ve Genel Anestezi Kimlere Uygulanmalıdır ?
- İş birliğine uygun olmayan çocuklar
- Bebekler ve küçük çocuklar
- Diş hekimi fobisi olan kişiler
- Çok geniş cerrahisi olan operasyonlar
- Lokal anestezinin yetersiz kalacağı cerrahi girişimler
- Lokal anestezi maddelerine karşı alerjik reaksiyon veren hastalar
- Kan sulandırıcı ilaç kullanan hastalar
- Uzun sürecek diş tedavilerini, tek seansta bitirmek isteyen kişiler
Sedasyon Nasıl Uygulanır?
Genel Anestezi, çocuk ya da erişkin hastalara damar içi ilaçlar veya sokunum yolundan gaz verilerek derin bir uyku halinin sağlandığı anestezi türüdür.
Merkezimizde tam teşekküllü genel anestezi odasında uzman hekimlerce uygulanan genel anestezi ileri derecede Diş Hekimi korkusu, kaygısı ya da mide bulantı refleksi olan hastalar ve engelli hastalarımızın, diş tedavileri sorunsuz bir şekilde yapılabilmektedir.
Sedasyon uygulanması planlanan hasta, öncesinde anestezi uzman doktoru tarafından değerlendirilir ve muayene edilir. Uygulama ile ilgili bilgi verilir.
Sedasyon uygulaması için hastanın 4 saat aç olması gereklidir.
Sedasyon uygulaması hastaya damar içi ilaçlar verilerek gerçekleştirilir. Çocuklarda damar yolu açmak için ağızdan meyve suyu ile ilaç verilerek sakinlik oluşturulur. Daha sonra damar yolu açılır. Sedasyon halinin devamı damardan ilaç yapılarak sürdürülür.
İşlem tamamlandığında kullanılan ilacın etkisini ortadan kaldıran diğer bir ilaç uygulanarak sedasyon hali sonlandırılır. Hasta dinlenme odasına alınır burada yarım saat ile 1 saat arasında tedbir amacıyla bekletilmesine müteakip eve gönderilir.
Sedasyonun yan etkisi var mı?
Sedasyon sırasında kullanılan ilaç uyutucu (hipnotik) ilaçlar grubundaki en güvenli ilaçtır. Sedasyon için kullanılan dozlarda vücuttaki hiçbir sisteme yan etkisi yoktur. Sedasyon aynı kişiye farklı zamanlarda tekrardan uygulanabilir. Sedasyon için uygulama zaman aralığı önemsizdir. Gerektiğinde aynı gün içinde bile tekrar uygulanabilir. Sedasyonun en sık yan etkisi kusmadır. Bunun önlenmesi için işlem sonlanırken hastalara bulantı kusma giderici ilaç uygulanır.
Genel Anestezi Nasıl Uygulanır?
Genel anestezi uygulanması planlanan hasta öncesinde, anestezi uzman doktoru tarafından değerlendirilir ve muayene edilir. Uygulama ile ilgili bilgi verilir. Ayrıca bazı laboratuvar tetkikleri yaptırılır. Bu tetkikler anestezi uzman doktoru tarafından değerlendirilir. Sorun yoksa hastaya genel anestezi uygulaması yapılabilir.
Genel anestezi uygulaması için hastanın en az 6 saat aç olması gereklidir.
Hastaya önce dinlenme odasında damar yolu açılır. Eğer çocuk ise damar yolu açmak için ağızdan meyve suyu ile ilaç verilerek sakinlik oluşturulur. Daha sonra damar yolu açılır.
Damar yolu açılmasını takiben sakinliği biraz daha arttırmak ve operasyon odasına girişin hatırlanmasını önlemek için damar yolundan ilaç yapılır. Yeterli sakinlik oluşunca hasta operasyon odasına alınır.
Operasyon odasında hasta önce monitorize edilir. Nabız, tansiyon, kan oksijen düzeyi takibe alınır. Sonrasında damardan ilaç verilerek hasta uyutulur. Burundan ya da ağızdan solunum tüpü yerleştirilerek solunum cihazına bağlanır. Solunum cihazı belirli aralık, hacim ve karışımda anestetik gazı hastaya solutmaya yarar. Böylece işlem bitene kadar hastanın tam uyuması sağlanır. İşlem bittiğinde anestetik gaz verilmesi durdurulur. Hasta uyandırılır.
Operasyon odasında belli düzeyde uyandırılan (sözel uyarıya yanıt verecek kadar) hasta dinlenme odasına alınır. Burada uyanıklılık düzeyinin taburcu edilebilecek seviyeye gelmesine kadar beklenir, sonrasında hasta eve taburcu edilir.
Genel anestezinin yan etkisi var mı?
Genel anestezi sonrası en sık görülen yan etki boğaz ağrısıdır. Bu soluk borusuna yerleştirilen tüpe bağlıdır. Diğer sık yan etki bulantı – kusmadır. Ancak biz operasyon bitiminden önce hastalarımıza bulantı-kusma giderici ilaç uyguluyoruz. Bu nedenle hastalarımızda bulantı-kusma sıklığı çok azdır. Diğer çok az görülen yan etki titremedir.
Genel Anestezi Diş Hekimliğinde Hangi Tip Hastalarda Tercih Edilir?
- Fiziksel engelli çocuklarda,
- Zihinsel engelli çocuklarda,
- Acil tedaviye ihtiyacı olmasına rağmen iletişim kurulamayan çocuk ve erişkinlerde,
- Biberon çürüğü veya erken çocukluk çağı çürükleri adı verilen yaygın çürüklere sahip, ikna yoluyla tedavi edilemeyecek küçük yaştaki çocuklarda,
- Genel anestezi yapıldığı takdirde tıbbi risklerin azalacağı, bazı sistemik rahatsızlıkları bulunan çocuklarda ve yetişkinlerde,
- Alerjik reaksiyon riski gibi durumlarda tedavilerin tek seansta yapılması gereken çocuklarda ve yetişkinlerde,
- İleri derecede fobisi olan erişkin hastalarda,
- Lokal anestezi ile tek seansta yapılması mümkün olmayan birçok cerrahi işlemin kısa sürede genel anestezi altında yapılmasını isteyen hastalarda tercih edilir.
Diş Tedavilerinin Genel Anestezi Altında Yapılmasının Avantajları Nelerdir?
- Tüm işlemlerin tek seansta gerçekleşmesi, aile ve çocuğun tedavi sürecinde yıpranmasını engeller,
- Küçük yaştaki çocukların kontrolsüz olarak yaptıkları ani hareketler sonucu ulaşabilecek yaralanma riski ortadan kaldırılır,
- Kontrollü çalışma sahası sayesinde tedavinin tüm aşamaları özellikle iletişim güçlüğü olan küçük çocuklarda ideal bir şekilde tamamlanabilir.
İşlem Sonrası Gözlem Altında Kalmak Gerekli Mi?
İşlem süresi, hastanın ağız içerisinde yapılacak işlemlerine bağlı olarak değişkenlikler gösterir. Hasta genel anestezi odasına alınır alınmaz işleme başlanmaz. Diş tedavi işlemleri öncesi ve sonrasında toplamda yaklaşık yarım saat kadar sürebilen hastanın hazırlanma aşaması bulunmaktadır. İşlem sonrasında hasta yaklaşık 1-2 saat gözlem altında tutulmaktadır.
Genel Anestezi Öncesi Yapılması Gerekenler Nelerdir?
- Hastalarımızın genel anestezi öncesi mevcut ve geçirdikleri hastalıkları, kullandıkları ilaçları doktorlarına eksiksiz bildirmeleri gerekmektedir.
- Uzman tarafından ve uygun şartlarda yapıldığı sürece genel anesteziye bağlı komplikasyonlar oldukça nadirdir.
- En az 8 saat boyunca aç ve susuz olunması gerekmektedir. Anestezist’in en çok korktuğu; hastanın tok olmasıdır. Çünkü tam anestezi uygulamasında hastada kusma olursa ve kusmuk hastanın akciğerlerine geçerse son derece ağır ve ölümcül olabilen akciğer zatürresine yol açabilir. Bu nedenle erişkin hastaların, genel anestezi öncesinde en az 8 saat boyunca herhangi bir şey yememiş ve de içmemiş olması gerekmektedir. Çocuk hastalarda ise çocuğun yaşına göre bir süre belirlenir ve işlem öncesi ebeveyn ile paylaşılır.
- Hastanın genel anesteziye alınabilmesi için gribal enfeksiyon gibi herhangi bir enfeksiyon geçirmiyor olması gerekmektedir.
Diş Tedavisi İçin Genel Anestezi Riskli Midir?
Anestezinin riskleri, hastanın genel sağlık durumu, yaşı, planlanan cerrahinin yaygınlığı ile yakından ilgilidir. Son 20 yıldır anestezist denetiminde uygulanan anestezi ile riskler önemli ölçüde azaltılmıştır. Trakyadent’te her türlü tedbiri alıp en güvenli şekilde tedavi olmanız için gerekenler yapılmaktadır. Doktorların uyarıları dikkate alındığında riskler en aza iner.
Uzm. Dr. Yasin ESEN
Anestezi ve Reanimasyon Uzmanı