Çene eklemi rahatsızlığı nedir? Çene eklemi rahatsızlığı neden olur?
Çene eklemi rahatsızlıkları çok sayıda tıp ve diş hekimliği branşını ilgilendiren bir durumdur. Dolayısıyla bu rahatsızlığın tedavisinde birden fazla uzman hekimin hasta ile ilgilenmesi gerekebilir. Çene eklemi rahatsızlıklarında hastalar çenede ağrı, çene hareketlerinde sınırlanma, çene ekleminden ses gelmesi, bruksizm yani dişlerin sıkılması ve gıcırdatılması gibi şikâyetlerle hekime müracaat ederler. Hastalığın nedeni sistemik bazı rahatsızlıklar olabilir, dişlerin dizilimindeki uygunsuzluk, makro ya da mikro travma ve stres vs. olabilir.
Çene eklemi muayenesi nedir? Çene eklemi muayenesi nasıl yapılır?
Eklem hastalarının muayenesinde öncelikle genel bir anamnez alınır ve hastanın genel sağlık durumu, çene eklemi dışında başka eklemlerinde de bir rahatsızlık olup olmadığı sorgulanır. Örneğin Romatoid artrit gibi bir hastalık geçmişi varsa öncelikle ilgili tıp branşından görüş alınır. Bu durumda Diş Hekiminin görevi sadece lokal semptomların rahatlatılmasına yönelik olacaktır.
Muayenede ikinci aşamada hastanın çene eklemindeki rahatsızlığın hikâyesi dinlenir. Şikâyetin ne zamandır var olduğu sorulur. Böylece hastalığın akut mu yoksa kronik bir seyir mi izlediği belirlenir. Akut rahatsızlıkları geri çevirmek daha olanaklı iken kronikleşmiş durumları daha uzun süreli takip etmek gerekir.
Çene ekleminin muayenesine palpasyonla başlanır, hassas olan noktalara dokunarak problemin kaynağı incelenir, yani problem eklemin içinde mi yoksa bu bir çiğneme kasları sorunu mudur konusu netleştirilir. Hastada ağız açıklığına bakılır, ağzın açılmasında bir sınırlama olup olmadığı kaydedilir. Çene eklemi dinlenerek hareket sırasında eklemden ses gelip gelmediği not edilir. Ses geliyorsa sesin niteliği, şiddeti, hareketin hangi safhasında meydana geldiği belirlenir. Çene hareketinin izlediği yol da önemlidir. Hasta ağzını açarken çene ucunun düz bir çizgi halinde mi yoksa sağa ya da sola doğru mu hareket ettiği veya önce bir tarafa doğru açarken sonra tekrar orta hatta mı yöneldiği önemlidir.
Klinikte kullandığımız panoramik radyografiler eklem rahatsızlıkları konusunda sınırlı bilgi verirken, bazı ekstrem durumlarda MR görüntüsü alınmasına gerek duyulur.
Hastanın dişleri de muayene edilir. Diş eksikliği olup olmadığı, varsa hangi dişlerin eksik olduğu kaydedilir. Diş hekimliğinde hasta alt çenesini dişlerini birbiri ile temas ettirerek hareket ettirdiğinde bazı dişlerin bazı hareketlerde birbirine temas etmesi bazılarının da temas etmemesi arzu edilir. Arzu edilmeyen temaslar belirlenip not edilir.
Klinik ve radyolojik muayenenin sonucunda hastaya bir tanı konulur. Problemin kaynağı sistemik bir hastalık olabildiği gibi çeneyi ilgilendiren kas sistemi olabilir, çenelerde iskeletsel bir uyumsuzluk olabilir, ya da tamamen psikolojik genel strese bağlı olabilir.
Çene eklemi rahatsızlıklarının tedavisi nedir?
Hastalığın tedavisinde diş hekimliği açısından öncelikle ağız içinde yapılması gerekenler vardır. Bu bir ortodontik tedavi, ağız cerrahisini gerektiren bir müdahale olabilirken, protetik tedavi de değerlendirilir, dişlerin protetik tedavi ile diziliminin düzeltilmesi yapılabilir. Ayrıca protetik olarak halk arasında “Gece koruyucusu” adı verilen “Stabilizasyon apereyi” veya alt çeneyi öne konumlandıran “Anterior pozisyonlandırma apereyi” yapılır. Bir diğer tedavi aracı da hastanın bazı çiğneme kaslarına “Botox” enjeksiyonu yapılmasıdır. Ayrıca yukarda bahsettiğim çene hareketleri esnasında arzu edilmeyen temasların selektif mölleme (seçilmiş aşındırma) yöntemi ile ortadan kaldırılmasına karar verilebilir.
Hastaya genel tıptan Fizik Tedavi uzmanlarının, Romatoloji uzmanlarının ya da Psikiyatri uzmanlarının da müdahalesi gerekebilir.
Çene Eklemi Rahatsızlıkları
Çene eklemi rahatsızlığı, temporomandibular eklem (TMJ) adı verilen çene eklemi veya çevresindeki kaslarda meydana gelen problemleri ifade eder.
Alt ve üst çeneleri bağlayan ekleme çene eklemi denir. Çene eklemlerinde, çene eklemi tutan kemik dokularda, yumuşak dokularda ortaya çıkan sağlık sorunları çene eklem rahatsızlıkları olarak adlandırılır.
Çene eklemi hastalıkları çoğu kez kronik sebeplerle ortaya çıkar. Ancak akut sebeplerle de ortaya çıkabilir. Akut sebeplere örnek olarak bölgeye alınan travmalar, genel anestezi alımından kaynaklanan sorunlar, diş çekimi gibi sebepler sayılabilir.
Çene eklemi tedavileri bu alanda uzmanlaşmış diş hekimleri olan ortodontistler ve çene cerrahlarının işbirliği içinde multidisipliner bir yaklaşımla ele alınmalı.
Trakyadent Ağız ve Diş Sağlığı kliniklerinde, çene eklemi rahatsızlıklarının teşhisi ve tedavisi bu alanda tecrübeli diş hekimleri tarafından sağlanır.
Çene eklemi rahatsızlığı nedir?
Çene eklemi rahatsızlığı, çene eklemi veya çevresindeki yapılarla ilgili sorunların neden olduğu bir tıbbi durumdur. Bu rahatsızlık, temporomandibular eklem (TMJ) olarak adlandırılan çene eklemi ile ilgilidir. TMJ, alt çenenin üst çene ile temas ettiği ve çene hareketlerini kontrol eden bir eklemdir.
Çene eklemi rahatsızlıkları, çene eklemi ve eklemi çevreleyen dokuların ağrısı, şişmesi ve hareket etmesinde zorluk gibi belirtilerle karakterize rahatsızlıklardır. Çene eklemi rahatsızlıkları, çene eklemini etkileyen travma, yanlış çiğneme alışkanlıkları, diş sıkma ve diş gıcırdatma gibi faktörlerden kaynaklanabilir.
Çene Eklemi Rahatsızlığının Belirtileri Nelerdir?
Çene eklemi rahatsızlıkları, çene hareketleri sırasında ağrı, rahatsızlık ve sınırlamalarla kendini gösterebilir. En belirgin çene eklemi rahatsızlığı belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir.
- Şakaklarda yoğunlaşan baş ağrıları ve boyna yayılan ağrı
- Çenenin açılmasında zorluk, çeneyi açarken ses oluşması ve çene kitlenmesi
- Kulak ağrısı, çınlama, baş dönmesi, yanaklarda ağrı
- Çene çıkıkları
- Lokma koparma, ısırma, çiğneme fonksiyonlarında bozulma
- Dişlerde aşınma ve hassasiyet
- Alt ve üst dişlerde kapanma bozuklukları
Çene eklemi rahatsızlıklarının belirtilerini, eğer çene eklemi rahatsızlığı yaşadığınızdan şüpheleniyorsanız kategorik olarak biraz daha ayrıntılı değerlendirmek gerekebilir.
- Ağrı: Çene eklemi rahatsızlığının en yaygın belirtilerinden biri çene bölgesinde ağrıdır. Ağrı, çene eklemi etrafında hissedilebilir ve bazen yüze, kulaklara, boynunuza veya şakaklara yayılabilir. Ağrı, bazen hafif ve aralıklı olabilir, ancak bazı durumlarda şiddetli ve sürekli hale gelebilir.
- Çene Hareketlerinde Kısıtlamalar: Çene eklemi rahatsızlığı, çene hareketlerinin sınırlanmasına neden olabilir. Kişi, ağrı veya rahatsızlık nedeniyle ağzını tamamen açamayabilir veya çene hareketlerinde sıkışma hissi yaşayabilir.
- Ağrılı Çiğneme: Çene eklemi rahatsızlığı olan kişiler, çiğneme sırasında ağrı veya rahatsızlık hissedebilirler. Özellikle sert veya büyük yiyecekleri çiğnemek ağrılı olabilir.
- Kulak Ağrısı: Çene eklemi rahatsızlığı olan kişiler, kulak ağrısı yaşayabilirler. Bu ağrı, çene eklemi ve kulak arasındaki anatomik yakınlık nedeniyle olabilir.
- Baş ağrıları: Çene eklemi rahatsızlığı, baş ağrılarına neden olabilir. Bu ağrılar genellikle şakak bölgesinde veya alında hissedilir.
- Tıkırtı veya Çıtırtı Sesleri: Bazı kişiler çene eklemi rahatsızlığı sırasında tıkırtı, çıtırtı veya patlama sesleri duyabilir. Bu sesler, çene eklemi hareketlerinin düzensizliği nedeniyle olabilir.
- Yüz Kaslarında Gerginlik: Çene eklemi rahatsızlığı, çevresindeki yüz kaslarının gergin olmasına neden olabilir. Bu kaslar sıkı veya ağrılı hissedebilir.
- Diş Sıkma veya Gıcırdatma: Birçok kişi çene eklemi rahatsızlığı yaşadığında bilinçsiz olarak dişlerini sıkabilir veya gıcırdatacak şekilde çene hareketleri yapabilir.
Eğer yukarıda bahsedilen belirtileri yaşıyorsanız veya çene eklemi rahatsızlığından şüpheleniyorsanız, Trakya Dent Trakyadent Ağız ve Diş Sağlığı kliniklerine başvurabilir, alanında uzman diş hekimlerimizin muayene ve teşhisinden sonra size en uygun tedavi seçenekleri ve tedavi planlarını öğrenebilirsiniz.
Çene eklemi rahatsızlığı neden olur?
Çene eklemi rahatsızlıklarının nedenleri 3 grupta incelenebilir:
Diş tedavilerine bağlı olarak
- Ortodontik tedaviler sonrasında
- İyi yapılmamış kaplamalar ve diş dolguları nedeniyle
- 20 yaş dişi çekimi veya benzeri bir tedavi işlemi sırsında ağızın çok uzun süre açık kalması
Kişilerin alışkanlıklarına bağlı olarak
- Uzun süre sakız çiğnemek, fazla sakız çiğneme alışkanlığı
- Uzun süre rüzgara maruz kalmak, motor kullananlar, yelken sporuyla uğraşanlar)
- Yüz üstü yatma alışkanlığı
- Dudak yeme alışkanlığı
- Elini çeneye dayama alışkanlığı
- Kambur durma alışkanlığı
- Diş gıcırdatma, diş sıkma (bruksizm)
Kişinin psikolojik durumu, stres altında olması
Diğer etkenlere göre daha fazla çene eklemi şikayetine neden olmaktadır. Yoğun stres altında bulunan kişi sürekli yüz kaslarını kastığı için çene eklemine normalden daha fazla yük biner.
Çene eklemi muayenesi nedir? Çene eklemi muayenesi nasıl yapılır?
Eklem hastalarının muayenesinde öncelikle genel bir anamnez alınır ve hastanın genel sağlık durumu, çene eklemi dışında başka eklemlerinde de bir rahatsızlık olup olmadığı sorgulanır. Örneğin Romatoid artrit gibi bir hastalık geçmişi varsa öncelikle ilgili tıp branşından görüş alınır. Bu durumda diş hekiminin görevi sadece lokal semptomların rahatlatılmasına yönelik olacaktır.
Muayenede ikinci aşamada hastanın çene eklemindeki rahatsızlığın hikâyesi dinlenir. Şikâyetin ne zamandır var olduğu sorulur. Böylece hastalığın akut mu yoksa kronik bir seyir mi izlediği belirlenir. Akut rahatsızlıkları geri çevirmek daha olanaklı iken kronikleşmiş durumları daha uzun süreli takip etmek gerekir.
Çene ekleminin muayenesine palpasyonla başlanır, hassas olan noktalara dokunarak problemin kaynağı incelenir, yani problem eklemin içinde mi yoksa bu bir çiğneme kasları sorunu mudur konusu netleştirilir. Hastada ağız açıklığına bakılır, ağzın açılmasında bir sınırlama olup olmadığı kaydedilir. Çene eklemi dinlenerek hareket sırasında eklemden ses gelip gelmediği not edilir. Ses geliyorsa sesin niteliği, şiddeti, hareketin hangi safhasında meydana geldiği belirlenir. Çene hareketinin izlediği yol da önemlidir. Hasta ağzını açarken çene ucunun düz bir çizgi halinde mi yoksa sağa ya da sola doğru mu hareket ettiği veya önce bir tarafa doğru açarken sonra tekrar orta hatta mı yöneldiği önemlidir.
Klinikte kullandığımız panoramik radyografiler eklem rahatsızlıkları konusunda sınırlı bilgi verirken, bazı ekstrem durumlarda MR görüntüsü alınmasına gerek duyulur.
Hastanın dişleri de muayene edilir. Diş eksikliği olup olmadığı, varsa hangi dişlerin eksik olduğu kaydedilir. Diş hekimliğinde hasta alt çenesini dişlerini birbiri ile temas ettirerek hareket ettirdiğinde bazı dişlerin bazı hareketlerde birbirine temas etmesi bazılarının da temas etmemesi arzu edilir. Arzu edilmeyen temaslar belirlenip not edilir.
Klinik ve radyolojik muayenenin sonucunda hastaya bir tanı konulur. Problemin kaynağı sistemik bir hastalık olabildiği gibi çeneyi ilgilendiren kas sistemi olabilir, çenelerde iskeletsel bir uyumsuzluk olabilir, ya da tamamen psikolojik genel strese bağlı olabilir.
Çene eklemi rahatsızlıklarının tedavisi nedir?
Hastalığın tedavisinde diş hekimliği açısından öncelikle ağız içinde yapılması gerekenler vardır. Bu bir ortodontik tedavi, ağız cerrahisini gerektiren bir müdahale olabilirken, protetik tedavi de değerlendirilir, dişlerin protetik tedavi ile diziliminin düzeltilmesi yapılabilir. Ayrıca protetik olarak halk arasında “Gece koruyucusu” adı verilen “Stabilizasyon apereyi” veya alt çeneyi öne konumlandıran “Anterior pozisyonlandırma apereyi” yapılır. Bir diğer tedavi aracı da hastanın bazı çiğneme kaslarına “Botoks” enjeksiyonu yapılmasıdır. Ayrıca yukarda bahsettiğim çene hareketleri esnasında arzu edilmeyen temasların selektif mölleme (seçilmiş aşındırma) yöntemi ile ortadan kaldırılmasına karar verilebilir.
Hastaya diş hekimleri birlikte veya dışında genel tıptan fizik tedavi uzmanlarının, romatoloji uzmanlarının ya da psikiyatri uzmanlarının da müdahalesi gerekebilir.
Çene Eklemi Rahatsızlıklarının Teşhisi ve Tedavisi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Soru 1: Çene eklemi rahatsızlığı nedir?
Çene eklemi rahatsızlığı, çene eklemi (temporomandibular eklem veya TMJ) veya çevresindeki yapılarla ilgili problemleri ifade eder. Bu durum çeşitli semptomlara neden olabilir, özellikle çene eklemi ve eklemi çevreleyen dokuların ağrısı, şişmesi, çiğneme zorluğu, başağrısı ve çenenin hareket etmesinde zorluk gibi belirtilerle gibi rahatsızlıklardır. Çene eklemi rahatsızlıkları, çene eklemini etkileyen travma, yanlış çiğneme alışkanlıkları, diş sıkma ve diş gıcırdatma gibi faktörlerden kaynaklanabilir.
Soru 2: Çene eklemi rahatsızlığının nedenleri nelerdir?
Çene eklemi rahatsızlıkları, birçok faktörden kaynaklanabilir, bunlar arasında çene travması, dişlerin sıkılması (bruksizm), çiğneme kaslarının gerginliği, kötü diş yapıları, çene eklemi anormallikleri ve stres yer alabilir.
Soru 3: Çene eklemi rahatsızlığı nasıl teşhis edilir?
Çene eklemi rahatsızlığı teşhisi, bir diş hekimi veya bir çene cerrahisi uzmanı tarafından yapılır. Teşhis, hasta öyküsü, klinik muayene ve gerekirse görüntüleme testleri (röntgen, MRG) kullanılarak konur.
Soru 4: Çene eklemi rahatsızlığının belirtileri nelerdir?
Çene eklemi rahatsızlığı belirtileri ağrı, çiğneme güçlüğü, kulak ağrısı, baş ağrıları, tıkırtı sesleri, çıtırtı sesleri, çene hareketlerinde kısıtlamalar ve yüz kaslarının gerginliği gibi semptomları içerebilir.
Çene eklemi rahatsızlığının başlıca belirtileri şunlardır:
- Çenede ve yanak bölgesinde ağrı
- Çeneyi açarken ve kapatırken zorluk
- Çeneyi açarken veya kapatırken tıklama veya gıcırdama sesi
- Çenenin yerinden çıkması veya kilitlenmesi
- Baş, boyun, omuz ve sırt ağrısı
- Kulak ağrısı veya çınlaması
Soru 5: Çene eklemi rahatsızlığı tedavisi nedir?
Çene eklemi rahatsızlığının tedavisi semptomların şiddetine ve nedenine bağlı olarak değişebilir. Tedavi seçenekleri arasında ağızlık kullanımı, ilaçlar, fizik tedavi, diş düzeltilmesi, rahatlama teknikleri ve bazen cerrahi işlemler yer alabilir.
Soru 6: Çene eklemi rahatsızlığı önlenir mi?
Çene eklemi rahatsızlığı önlenemez, ancak bazı önleyici önlemler alınabilir. Dişlerin korunması, diş sıkma veya gıcırdatma alışkanlıklarının kontrol altına alınması ve stres yönetimi, çene eklemi sorunlarını azaltabilir. Çene eklemi rahatsızlığının önüne geçebilmek için:
- Diş sıkma ve diş gıcırdatmayı önlemek için önlemler alın.
- Dişleri düzgün bir şekilde çiğnemeye özen gösterin.
- Çene eklemini aşırı zorlamaktan kaçının.
- Stresi yönetmeye çalışın.
Soru 7: Çene eklemi rahatsızlığı ne kadar sürer?
Çene eklemi rahatsızlıkları kişiden kişiye değişir. Bazıları için geçici olabilirken, diğerleri için kronik ve uzun vadeli bir sorun olabilir. Tedaviye yanıt ve semptomların şiddeti, rahatsızlığın süresini etkileyebilir.
Soru 8: Hangi doktora başvurmalıyım?
Çene eklemi rahatsızlıkları ile ilgili bir sorun yaşarsanız, bir diş hekimine başvurmanız önerilir. Bu uzmanlar çene eklemi rahatsızlığı teşhisi ve tedavisi konularında uzmandırlar.
Çene eklemi rahatsızlığı hakkında daha fazla bilgi veya belirtileriniz varsa, bir diş hekimine başvurmanız önemlidir. Doğru teşhis ve tedavi için Trakyadent Ağız ve Diş Sağlığı kliniklerinin diş hekimlerine başvurabilirsiniz
Yazar:
Uzm.Dr.Dt.Hayri GÜR
Protez Uzmanı